Alle gevolgen van loontransparantie

Loontransparantie wordt steeds vaker ingezet als instrument in de strijd om eerlijke en gelijke beloning. Het dwingt werkgevers om open kaart te spelen over salarissen en voorkomt zo ongelijke beloning voor gelijke arbeid. Maar onderzoekers waarschuwen nu dat loontransparantie ook andere, onvoorziene gevolgen kan hebben.

Onder meer in de Verenigde Staten en de Europese Unie zetten (inter)nationale en lokale wetgevers flink in op loontransparantie als instrument om gelijke beloning voor gelijke arbeid te bewerkstelligen. Uit diverse academische studies blijkt dat loontransparantie inderdaad leidt tot kleinere verschillen in salaris, maar ook een aantal minder wenselijke gevolgen kan hebben.

Lagere lonen en productiviteit

Zo lijkt een Amerikaanse studie uit te wijzen dat loontransparantie kan leiden tot lagere gemiddelde lonen. Door open te zijn over lonen, zou er voor sollicitanten minder ruimte zijn om te onderhandelen over salarisverhoging. Een ander onderzoek suggereert dat loontransparantie zal leiden tot lagere productiviteit van werknemers. Hierbij is de gedachte dat betere prestaties niet meer zullen worden beloond met een hoger salaris. Ook bij bedrijven waar transparantie heeft uitgewezen dat er eerder sprake was van oneerlijke beloningsverschillen, lijkt de productiviteit af te nemen. (Opvallend detail: de productiviteit van individuele werknemers die na het invoeren van loontransparantie horen dat ze in vergelijking met hun collega’s meer betaald kregen, gaat juist omhoog.)

Leegloop en prioriteiten

Loontransparantie kan ertoe leiden dat mensen eerder op zoek gaan naar een andere baan waar ze een hoger salaris verwachten. Ook voorspellen onderzoekers dat loontransparantie ervoor kan zorgen dat werknemers alleen nog maar presteren op objectief meetbare criteria. Dit gebeurde bij de Amerikaanse National Hockey League, waarbij de hockeysalarissen gebaseerd leken op het aantal goals en niet het lastig meetbare verdedigingswerk. De hockeyers gingen massaal proberen meer te scoren, waardoor ze de verdediging lieten liggen en hun teamprestaties juist achteruit gingen.

Invloed begrijpen

Het is belangrijk dat wetgevers en bedrijven al deze gevolgen meenemen in de besluitvorming rondom (en de invoering van) loontransparantie. Dan pas kan loontransparantie echt effectief worden ingezet met én gelijke beloning én betrokken werknemers als resultaat.